ਵਾਰ ਸਤ (ਮਹਲਾ ੩) ੧/੨

ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਾਹਿਬ

ਇਸ ਪਦੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹੀਨੇ ਦੀਆਂ ਪੰਦਰਾਂ ਥਿੱਤਾਂ ਹਨ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਤ ਵਾਰ, ਭਾਵ ਦਿਨ ਹਨ। ਇਹ ਸੱਤ ਦਿਨ ਵੀ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੇ ਰੁੱਤਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁੜ-ਮੁੜ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਵ, ਕੁਦਰਤ ਵਿਚ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਦਾ ਚੱਕਰ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। 

ਜਿਵੇਂ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਹਨ, ਭਾਵ ਜਿਵੇਂ ਦਿਨ ਬੀਤ ਜਾਣ ਬਾਅਦ ਰਾਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਰਾਤ ਬੀਤ ਜਾਣ ਬਾਅਦ ਫਿਰ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਨ੍ਹ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਹੈ। ਭਾਵ, ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਸਦੀਵੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ।

ਅਸਲ ਵਿਚ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਹੀ ਇਹ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਦਾ ਵਿਧਾਨ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਜੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਕੁਝ ਵੀ ਸਦੀਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕਰਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਹੈ।

ਫਿਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਸੱਚ-ਸਰੂਪ ਪ੍ਰਭੂ ਹੀ ਸਦੀਵੀ ਤੌਰ ਪਰ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਦੀ ਇਸ ਖੇਡ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਣ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਵ, ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਆਉਣਾ-ਜਾਣਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਕਲਾਤਮਕ ਰੂਪ ਹੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਹ ਨਾ ਕਿਤੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਪਦੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ‘ਨਾਨਕ’ ਪਦ ਦੀ ਮੁਹਰ ਲਾ ਕੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਉਪਰੋਕਤ ਖੇਡ ਜਾਂ ਕਲਾ ਦੀ ਸਮਝ ਸਿਰਫ ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ, ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸੰਸਾਰਕ ਖੇਡ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।