ਵਾਰ ਸਤ (ਕਬੀਰ ਜੀ)

ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ

ਇਹ ਹਫਤੇ ਦਾ ਚੌਥਾ ਦਿਨ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਨਾਮ ਤੋਂ ਮਨ ਵਿਚ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਜਾਂ ਗਿਆਨਵਾਨ ਹੋਣ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਉਪਜਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਬੀਰ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁਖ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਜੀਣ ਲਈ ਬੁੱਧੀ, ਭਾਵ ਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਚਾਨਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਤੋਰ ਤੁਰਦਿਆਂ ਅਗਿਆਨ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਗੁਰੂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਰੂਪੀ ਚਾਨਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਜੀਵਨ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਅਕਸਰ ਮਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਮਨ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਵਿਹੂਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਕੁਰਾਹੇ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਭਟਕਣ ਵਿਚ ਸੁੱਟਣ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜੇ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਨੂੰ ਮਸਤਕ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਰੱਖੇ, ਭਾਵ ਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਫੈਸਲੇ ਕਰੇ ਤਾਂ ਕਮਲ ਜਿਹਾ ਸਵੱਛ ਹਿਰਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਵਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ, ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਗਿਆਨ ਰੂਪ ਹਰੀ-ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਵਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਫਿਰ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉੱਪਰ ਦੱਸੀ ਅਵਸਥਾ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਜੋਤ ਰੂਪ ਹਰੀ-ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਜਾਂ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰੂ ਦੇ ਮਿਲਾਪ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਥੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਭਾਵ ਉਹ ਗਿਆਨ ਹੈ, ਜੋ ਪ੍ਰਭੂ-ਮਿਲਾਪ ਦੀ ਵਿਧੀ ਜਾਣਦਾ ਹੋਵੇ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਹ ਵਿਧੀ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ। ਗੁਰੂ ਦੀ ਦੱਸੀ ਵਿਧੀ ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਵਾਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਉਹ ਅਵਸਥਾ ਹੈ ਜਿਥੇ ਮਨੁਖ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਰੂਪ ਜਾਂ ਉਸ ਪਰਮ ਹਸਤੀ ਨਾਲ ਇਕਮਿਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਵਿਧੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਬੇਮੁਖ ਹੋਇਆ ਮਨ ਜਾਂ ਉਲਟੀ ਸੋਚ ਵਾਲਾ ਮਨ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ’ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਨਿਰਮਲ ਕਰਮ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਪ੍ਰਭੂ ਵੱਲ ਮੁੜਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਬਦੀਲੀ ਲਈ ਕਮਲ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਉਲਟਾ ਕਮਲ ਖਿੜ ਕੇ ਸਿੱਧਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਮਨ ਸਿੱਧਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ, ਪ੍ਰਭੂ ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।