ਥਿਤੀ (ਮਹਲਾ ੧)

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ

ਚੰਦਰਮਾਂ ਦੀ ਦੂਜੀ ਤਿਥ ਨੂੰ ਦੂਜ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਉੜੀ ਵਿਚ ਇਸ ਤਿਥ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਜਗਤ ਦੇ ਮਾਲਕ ਉਸ ਇਕ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਦੂਜੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਛਤਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ, ਉਸ ਜਿਹਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਾਲ ਓਨਾ ਅਨੰਦ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਉਸ ਇਕ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਨਾ ਜੁੜਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਜਿਉਣ-ਮਰਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਰਨ ਦੇ ਡਰ ਵਿਚ ਘਿਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
 
ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਮਨੁਖ ਉਸ ਇਕ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਅਨੰਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਉਸ ਇਕ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਉਹ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਨਾ ਹੀ ਕੁਝ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੁਝ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਵ, ਖਾਲੀ ਆਉਂਦੇ ਤੇ ਖਾਲੀ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 

ਬਿਨਾਂ ਅਨੰਦ ਅਤੇ ਖਾਲੀ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਫਸੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਉਸ ਇਕ ਗੁਰੂ-ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬਿਨਾਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਵ, ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵਨ ਬਸਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨੁਖ ਪਰਮ ਸੁਖ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 

ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਗੁਰ-ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਕਾਲ ਰੂਪ ਮੌਤ ਦਾ ਦੂਤ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖੜ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਦਾ ਹੀ ਦੁਖ ਰੂਪ ਸੱਟਾਂ ਸਹਿਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਇਕ ਹੋਰ ਤੱਥ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਬਰਕਤ ਸਦਕਾ, ਉਸ ਇਕ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਲੈਣ ਨਾਲ ਹੀ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਕੋਈ ਕਹੇ ਉਹ ਪਖੰਡ ਭਾਵ ਵਿਖਾਵੇ ਵਾਲੇ ਕਰਮ-ਧਰਮ ਕਰ ਲਵੇਗਾ ਤੇ ਮੁਕਤੀ ਪਾ ਲਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਵਡੇ ਭਰਮ ਵਿਚ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਕ ਪ੍ਰਭੂ ਕਦੇ ਧੋਖਾ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ। ਉਹ ਸਭ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੌਣ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।