Guru Granth Sahib Logo
  
ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ (੧੪੬੯-੧੫੩੯ ਈ.) ਦੀ ‘ਅਲਾਹਣੀਆ’ ਬਾਣੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਾਹਿਬ (੧੪੭੯-੧੫੭੪ ਈ.) ਦੁਆਰਾ ਉਚਾਰੇ ਇਹ ਚਾਰ ਸ਼ਬਦ (ਅਲਾਹਣੀਆਂ) ਦਰਜ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵਖਰਾ ਸਿਰਲੇਖ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੁਆਰਾ ਉਚਾਰਣ ਕੀਤੀਆਂ ਅਲਾਹਣੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ-ਜੁਲਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਸਮਾਨਤਾ ਕਾਰਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਅਲਾਹਣੀਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
Bani Footnote ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਰਪਣ, ਪੋਥੀ ਚੌਥੀ, ਪੰਨਾ ੪੩੯; ਭਾਈ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤਲਵਾੜਾ, ਬਾਣੀ ਬਿਉਰਾ, ਭਾਗ ੧, ਪੰਨਾ ੭੮


ਜਿਕਰਜੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬਾਣੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿਚ ਸਿਰਲੇਖ ‘ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੩ ਮਹਲਾ ਤੀਜਾ’ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕੁਝ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਉਚਾਰਣ ਦੀ ਸੇਧ ਦੇਣ ਲਈ ‘ਮਹਲਾ’ ਪਦ ਨਾਲ ਦਿੱਤਾ ਸੰਕੇਤ ਅੰਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ: ਗੂਜਰੀ ਮਹਲਾ ੩ ਤੀਜਾ, ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੩ ਮਹਲਾ ਤੀਜਾ, ਸਵਈਏ ਮਹਲੇ ਤੀਜੇ ਕੇ ੩ ਆਦਿ। ਅਜਿਹੇ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਤੀਜਾ-ਤੀਜਾ ਦੋ ਵਾਰੀ ਪੜ੍ਹੇ ਜਾਣ ਦਾ ਵਿਧਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਅੰਕ ‘੩’ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਅੰਕਤ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਦੇ ਉਚਾਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਸੇਧ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਹੈ।
Bani Footnote ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤਲਵਾੜਾ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਬੋਧ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਉਚਾਰਣ, ਭਾਗ ੨, ਪੰਨਾ ੭੬


ਵਡਹੰਸ ਰਾਗ ਵਿਚ ਉਚਾਰਣ ਕੀਤੀ ਇਹ ਬਾਣੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੰਨਾ ੫੮੨-੫੮੫ ਉਪਰ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਚਾਰ ਅਲਾਹਣੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਲਾਹਣੀਆਂ ਵਿਚ ਛੇ-ਛੇ ਤੁਕਾਂ ਦੇ ਚਾਰ-ਚਾਰ ਪਦੇ ਹਨ।