ਬਾਣੀ ਮਹਲਾ ੯ - ਰਾਗ ਧਨਾਸਰੀ

ਗੁਰੂ ਤੇਗਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ

ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੋਗ ਦੀ ਜੁਗਤੀ ਜਾਣਨ ਵਾਲੇ ਅਸਲ ਜੋਗੀ, ਅਰਥਾਤ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੱਸਦੇ ਹਨ। ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਕਿ ਇਹ ਜੋਗੀ ਜੋਗ ਦੀ ਜੁਗਤ ਜਾਣਨ ਵਾਲਾ ਅਸਲ ਜੋਗੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਸ ਨੇ ਬੇਸ਼ੱਕ ਜੋਗ ਧਾਰਣ ਕਰ ਲਿਆ ਹੋਵੇ, ਫਿਰ ਵੀ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਲੋਭ ਹੈ, ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਮੋਹ ਹੈ ਤੇ ਮਾਇਆ ਨਾਲ ਲਗਾਉ ਹੈ। ਸਮਝੋ ਉਸ ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਜੋਗ ਦਾ ਅਸਲ ਅਰਥ ਅਤੇ ਢੰਗ-ਤਰੀਕਾ ਨਹੀਂ ਪਤਾ। ਇਹੀ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਥਾਈ ਭਾਵ ਹੈ।

ਫਿਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸਲ ਜੋਗੀ ਉਹ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਿੰਦਿਆ-ਚੁਗਲੀ ਨਾ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਚਾਪਲੂਸੀ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਵਿਚ ਵੀ ਫਰਕ ਨਾ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ, ਅਰਥਾਤ ਉਹ ਹਰ ਹਾਲਤ ਅਤੇ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਜਿਹੜਾ ਹਰ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਗਮੀ ਤੋਂ ਵੀ ਨਿਰਲੇਪ ਅਤੇ ਬੇਅਸਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੋਵੇ, ਅਸਲ ਜੋਗੀ ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅੰਤ ਵਿਚ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਸ ਨੇ ਵੀ ਦਸੇ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਦੌੜ-ਭੱਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਅਤੇ ਚਲਾਏਮਾਨ ਮਨ ਨੂੰ ਅਚੱਲ ਕਰਕੇ ਰੋਕ ਲਿਆ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਮਨੁਖ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹੋਵੇ, ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਸ ਮਨੁਖ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਹੀ ਮੁਕਤੀ ਵਾਲੀ ਅਵਸਥਾ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।