ਅਲਾਹਣੀਆ (ਮਹਲਾ ੧)

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ

ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਭੁੱਲਿਆ ਹੋਇਆ ਮਨੁਖ ਬੇਕਾਰ ਕੰਮ-ਧੰਦਿਆਂ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਬਤੀਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹੋਰਨਾ ’ਤੇ ਆਪਣਾ ਹੁਕਮ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਦ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਣਾ ਹੈ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਨਿਰਮੂਲਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਣਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਫਿਰ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ। ਪਛਤਾਵੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਜ਼ਾ ਹੀ ਭੁਗਤਣੀ ਪੈਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਅਗਾਊਂ ਸੁਚੇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਪਦੇ ਵਿਚ ਮਨੁਖ ਨੂੰ ਭਾਈ ਵਜੋਂ ਮੁਖਾਤਬ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਸ ਜਹਾਨ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਨਾ ਇਕ ਦਿਨ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰਖੇ। 

ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਮਨੁਖ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਹੁਤ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ। ਜਿਹੋ-ਜਿਹੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਰੁੱਝਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਭ ਬੇਕਾਰ ਹਨ, ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਇਕ ਨਾ ਇਕ ਦਿਨ ਉਸ ਨੇ ਇਥੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਹੈ।

ਇਸ ਜਹਾਨ ਵਿਚ ਮਨੁਖ ਮਹਿਜ਼ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੇ ਮਹਿਮਾਨ ਵਾਂਗ ਹੀ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਇਥੋਂ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਇਥੇ ਥੋੜ ਚਿਰੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਅਤੇ ਇਥੋਂ ਦੇ ਬੇਕਾਰ ਕੰਮ-ਧੰਦੇ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਬਿਲਕੁਲ ਨਿਰਮੂਲ ਹੈ।

ਫਿਰ ਮਨੁਖ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਦੀ ਸੇਵਾ-ਸਿਮਰਨ ਕੀਤਿਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ-ਘਰ ਦਾ ਸੁਖ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਓਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਦਰ-ਘਰ ਵਿਖੇ ਮਨੁਖ ਦਾ ਹੁਕਮ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦਾ। ਉਥੇ ਮਨੁਖ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਕੀ-ਕੀ ਬੀਤਣੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰਖਣ ਦੀ ਬੇਹੱਦ ਜਰੂਰਤ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਹਰੇਕ ਮਨੁਖ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਕੀਤੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਭੁਗਤਣਾ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਪਦੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਮਨੁਖ ਨੂੰ ਫਿਰ ਭਾਈ ਵਜੋਂ ਮੁਖਾਤਬ ਹੋ ਕੇ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਜਹਾਨ ਵਿਚੋਂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਚਲੇ ਹੀ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਭ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਮਾਲਕ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣ।